بررسی تاثیرات فرهنگی و هنری دوره قاجار در ساخت قلمدانهای موجود در موزه ملی ملک

با همگانی شدن ابزار کتابت به تدریج قلمدان به عنوان محفظه ای برای نگهداری قلم پا به عرصه هنرهای تزئینی نهاد. از زمان ساخت اولین قلمدانها اطلاعات دقیقی در دسترس نیست .اما شواهد نشان می دهد قلمدان های سده نهم ه.ق اغلب فولادی و نقره یا طلا کوب بودند. در قرون بعد ، تا قبل از دوره صفویه قلمدانها از چوب یا فلز ساخته و گاهی برای تزئین آن ازمفتولهای زرین و سیمین استفاده می شد. این قلمدانها که اغلب سنگین بودند هنرمندان را بر آن داشت تا قلمدانهایی سبکتر بسازند. در این دوره هنرمندان توانا، در کارگاههای قلمدان سازی شهرهای تهران، اصفهان و شیراز قلمدانهایی ساختند که امروزه ارزش خاصی دارند. برخی از این قلمدانها دارای جا دواتی از جنس طلا، نقره و برنج، همچنین چمچه (قاشق کوچک پیمانه آب و مرکب)، قلم تراش و قیچی مخصوص بودند قلمدان های دوره قاجار از جمله اشیا تزئینی روزگار ما هستند که غالباً در موزه ها یافت شده و بعضاً مورد بازدید عموم قرار می گیرند. با توجه به شواهد، عمده مطالبی که تا کنون در قالب کتاب و مقاله درباره قلمدان نگاشته شده به روش های ساخت قلمدان اختصاص داشته و موارد نادری هم که به نقوش روی قلمدان ها پرداخته اند، اغلب ضمن معرفی یک قلمدان خاص و در حد پرداختن به نوع نقش بوده است.با این حال معدود کتاب های موجود پیرامون این موضوع با توجه به تنوع نقش ها طبقه بندی هایی از آن ها ارائه داده اند که تقریباً همه آن ها در حد معرفی بوده و بدون در نظر گرفتن عوامل موثر در شکل گیری آن ها انجام گرفته است. در این رساله بعد از معرفی فضای هنری وتحولات جامعه قاجار در قالب عوامل تاثیر گذار داخلی و خارجی به اختصار، تاریخچه ، تکنیک، ابعاد ،نقوش قلمدان ها ، تکنیک، ابعاد و نقوش متداول بر روی عموم قلمدان ها، بر مضامینشان مورد بررسی قرار خواهد گرفت. مجموعه قلمدانهای موزه ملی ملک با بیش از ?? قلمدان دوره های صفوی و قاجار از جنس عاج ، چوب ، کاغذ ؛ قاب آیینه ، لفاف قلم دان و ... یکی از غنی ترین مجموعه لاکی کشور محسوب می شود. در انتها آثار مربوط به دوره قاجار در این موزه از نظر هنری مورد تحلیل و بررسی قرار خواهد گرفت.